اهمیت سلامت و ایمنی مواد غذایی

روابط عمومی معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران –از آنجایی که بیماری های ناشی از عدم سلامت و ایمنی غذا در کشور قابل توجه است، کمبود مواد غذایی و میزان مصرف مواد غذایی در کشور حائز اهمیت می باشد.

بررسی های متعدد طی سال های اخیر نشان داده است که کشورما از یک طرف با کمبودهای تغذیه ای گوناگون از جمله سوءتغذیه پروتئین – انرژی ، کم خونی فقر آهن ، اختلالات ناشی از کمبود ید ، کمبود روی ، کلسیم ، کمبود ویتامین های A,B2وD مواجه است و از سوی دیگر بیماری های مزمن مرتبط با تغذیه از جمله چاقی ، دیابت ، بیماری های قلب و عروق و انواع سرطان روند هشداردهنده و رو به گسترشی را طی می کند.

این مشکلات تغذیه ای پیامدهای نامطلوب اجتماعی – اقتصادی و بهداشتی از جمله افزایش مرگ و میر ، ابتلا به بیماری ها ، افزایش هزینه های درمان ، کاهش ضریب هوشی و قدرت یادگیری ، کاهش توان کار و کاهش توان جسمی را بدنبال دارند و روند توسعه کشور را به مخاطره می اندازد(۱).

باتوجه به نقشه جهانی امنیت غذایی ، ایران در وضعیت پر خطری قرار دارد. عرضه غذا در کشور از نظر کمی جوابگوی نیازهای مصرف است ولی ترکیب سفره آنان تناسبی با نیازهای سلولی نداشته و اعضـــــــای خانوار فقط از طریق پرخوری توانسته اند نیازهای بدن خود به ریز مغذی ها را تامین کنند. خانوارهای ایرانی از الگوی تغذیه ای معقولی برخوردار نیستندو آن ها بیشتر شکم خودرا سیر می کنند و از مصرف عناصر ریز مغذی و مواد غذایی اساسی غافل هستند.

مصرف شیر و لبنیات ، تخم مرغ و سبزی و میوه به ترتیب ۲۵، ۲۰ و ۲۵ درصد کمتر از مقادیر توصیه شده در سبد غذایی مطلوب پیشنهادی است . بطور کلی افراد جامعه تنها ۲۰ درصد آهن مورد نیاز و ۳۵ درصد از کلســیم مورد نیاز خودرا از رژیم غذایی دریافت می کنند.

بررسی الگوی تغذیه مواد غذایی در کشور نشان دهنده نامتعادل بودن رژیم غذایی و عدم تنوع کافی آن است . همچنین مصرف قند وشکر که صرفا ماده ای انرژی زاست ، بالا بوده و در حال افزایش یافتن است.ایرانی ها روزانه ۱۵ گرم نمک مصرف می کنند در حالی که میانگین مصرف نمک در جهان ۶ گرم است. مصرف شیر و فرآورده های آن بسیار کمتر از مقادیر متعارف توصیه شده برای گروههای سنی مختلف است و سهم انواع گوشت از کل انرژی به رغم افزایش مصرف سرانه از متوسط جهان و حتی در کشورهای در حال توسعه کمتر است.

در مطالعه ای با هدف تعیین الگوی غذایی در بین بزرگسالان تهرانی مشاهده گردید افراد جوانتر و غیر متاهل بیشتر از الگوی غربی تبعیت می کنند و زنان امتیاز بالاتری در الگوی غذایی سالم داشتند(۲ ).

درمورد وضعیت سوءتغذیه و کمبود ریز مغذی ها در کشور ، آخرین بررسی کشوری تن سنجی در سال ۱۳۷۷ نشان می دهد سوءتغذیه پروتئین انرژی یکی از مشکلات شایع تغذیه ای در کودکان زیر ۵ سال بشمار می رود (۱).

الگوی غذایی مطلوب براساس اطلاعات جدید در زمینه مقدار استاندارد توصیه شده روزانه انرژی و مواد مغذی ، عادات غذایی ، رفتار مصرف کنندگان و تغییر قیمت غذایی بصورت ادواری به روز می شودکه بهتر است هر ۵ سال یکبار به روز رسانی گردد.

آخرین سبد غذایی مطلوب در سال ۱۳۹۱ ، با توجه به نیازهای انرژی و مواد مغذی کلیدی به استاندارد ها و توصیه های بین المللی برای کل جمعیت ایران و به تفکیک گروه های سنی و جنسی مختلف تدوین شده است. در این سبد که توسط وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی طراحی شده بر اساس متوسط نیاز جمعیت ایرانی به انرژی ، پروتئین ، ریز مغذی ها ی کلیدی ( آهن ، کلسیم ، ویتامین A و ریبوفلاوین ) از جدول های مقادیر سفارش شده روزانه WHO ، RDA و RDI استفاده شده است. اقلام کلیدی در این سبد غذایی مطلوب بر اساس جنس و گروههای سنی تعیین شده است و بر اساس توانایی عرضه مواد غذایی در ایران و بر اساس اقلیم و فرهنگ مردم ایران بوده است.

در حال حاضر سبد غذایی به دلایلی از جمله افزایش درآمد خانوار ، سهولت دسترسی به غذا ، ارتقاء فرهنگ و سواد تغذیه ای مردم و افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی بهبود یافته است.

گرد آوری و تنظیم :

– دکتر ناهید آریائیان دکتری تخصصی تغذیه – دانشیار گروه تغذیه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران و مدیر اداره نظارت بر مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و دارو –  زهره هنری کارشناس ارشد تغذیه – کارشناس مواد غذایی اداره نظارت بر مواد غذایی ، آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و دارو