[box type=”shadow” align=”aligncenter” class=”” width=””]نشست مجازی‌موسسه دین و اقتصاد با موضوع «موانع و چالش‌های سیاستی بخش کشاورزی در جذب فناوری، پذیرش نوآوری و نظام تحقیق و آموزش و ترویج» برگزار شد.[/box]
مشروح بخش سوم این نشست با سخنرانی فاطمه پاسبان عضو هیات عضو هیات علمی موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی و استاد دانشگاه را در ادامه می خوانید:
پاسبان در ابتدای سخنان خود تاب آوری سیستم غذایی و امنیت غذایی یکی ازمهم ترین مقوله های حال حاضر دانست و گفت: غذا به یک مقوله سیاسی با ابعاد اجتماعی، اقتصادی و … تبدیل شده است.
اگر نگاهی به ادبیات توسعه بیندازیم گفته می شود که ما در ابتدا انباشت سرمایه داشته باشیم. این موضوع در بخش کشاورزی برعکس شده است یعنی نه تنها انباشت سرمایه نداشتیم بلکه با انباشت مشکلات مواجه بودیم. بخش کشاورزی ما انواع بیماری های آب، خاک، بهره وری، بازار و … را در برابر خود دارد. برای رفع این بیماری ها اول باید پرسید که قبل از این بیماری ما چه سیاست هایی را اعمال کرده ایم؟ ما نظام پیشگیری نداریم و در حقیقت طرح مساله برای پژوهش دشوار شده است.
چنین سیستمی نمی تواند مساله شناسی کند و ببینید چه مشکلی در بخش کشاورزی دارد تا آن را رفع کند.
وی افزود: دراهمیت امنیت غذایی قرارگاه و ستاد ایجاد می کنند اما در عمل اتفاقی نمیفتد. وقتی یک محقق برای رفتن به مزارع و مصاحبه با تولیدکننده امکانات ندارد و محدودیت های بودجه ای به او اجازه حضور نمی دهد طبیعی است در اتاق خود می ماند و از انجام کارهایی که توان آن را دارد منصرف می شود.
پاسبان با بیان اینکه برای تحقق نوآوری باید ببینیم چقدر الزامات و امکانات رعایت شده است، گفت: حضور فعال جامعه مدنی در سیاست گذاری ها، فناوری ها، آموزش و ترویج کمرنگ است. این حضور کمرنگ می تواند زمینه ساز حضور بیشتر دولت شود. طبیعتا چون دولت به دنبال دغدغه های خودش است، کمتر به مسائل بخشی و جزیی کشاورزی توجه می کند.
در نقشه جامع علمی کشور نوشته شده است که در سال ۱۴۰۴ اعتبارات پژوهشی ۴ درصد از تولید ناخالص را تشکیل دهد. نکته مهم این ماجرا این است که در این سند نوشته شده هزینه های تحقیقات پژوهشی سهم بخش خصوصی ۲ درصد است. این مهم است که جامعه مدنی ما در بخش کشاورزی حضور داشته باشد. اگر اینکار را نکنیم غذا می تواند مسئله مهمی برای امنیت و اقتصاد در کشور ایجاد کند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: دسترسی به تکنولوژی و فناوری برای کشاورزان ما خیلی کم است. اگر به جای صدقه دادن و توزیغ پرس غذا هزینه های صورت گرفته صرف چنین کارهایی شود می تواند امنیت غذایی را درآینده ایجاد کند.
عضو هیات علمی جهاددانشگاهی با اشاره به اینکه بودجه پژوهش بخش کشاورزی در سال ۱۴۰۱ چیزی حدود ۰.۴ درصد از اعتبارات جهاد کشاورزی را تشکیل می دهد، گفت: اگر می گوییم غذا مهم است یک جایی باید این دیده شود. یک برآوردی که اتاق بازرگانی کرده است می گوید در سال ۱۴۰۱ سهم پژوهش و فناوری کل کشور ۰.۴۷ جی دی پی بوده است یعنی ما به آن ۴ درصدی که در سند ۱۴۰۴ نوشته ایم نرسیده ایم. بنابراین ما باید در بحث بودجه و اعتبارات پژوهشی به این قضیه توجه کنیم.
وی در پایان سخنان خود گفت: ما یک استراتژی و نقشه راه برای اینکه بتوانیم تکثر نهادها و سازمان هایی که در بخش تحقیق، اموزش و ترویج را با یک رویکرد متحد کرد نداریم. توامندسازی محققان نیز یک نکته مهم است چراکه خیلی از اعتباراتی که برای توانمندسازی علمی محققان لازم بود کاهش یافته است. همچنین مدیریت نظام ترویج، تحقیق و آموزش کشور ما سیستمی نیست و بیشتر به گفتار درمانی و نوشتار درمانی می پردازد. در ضمن نکته اصلی اینکه ما نمی توانیم نوآوری در بخش کشاورزی داشته باشیم این است که نسبت به تولیدکننده هاف محققان و … این بخش احترام اجتماعی قائل نمی شوند. تولیدکننده نباید سالیان سال منتظر باشد تا صدایش شنیده شود چون انگیزه او از بین می رود و سرمایه از روستا خارج میشود و در نوآوری سرمایه گذاری نمی کند. محقق هم برای حقوق اولیه خود اعتراض می کند و هیچگونه شرایط رفاهی حداقلی برای آنان فراهم نمی شود.
